Ritual Clothing in the Andanian Mystery Cult

The Andanian Mysteries were religious ceremonies conducted in the Greek city of Andania in ancient times. This cult centered upon the worship of the great earth-goddess Demeter, as did the more famous Eleusinian mysteries celebrated near Athens. There is good reason to think that the religious ideas and ceremonies of these two cults were closely related. The Eleusinian mysteries were very influential, and served as a pattern for various mystery cults in ancient times.

In several places in the New Testament the biblical authors interact with the ideas of the mystery cults. In particular, Paul's letters to the Corinthians show that in his mission to the Gentiles he had to deal with religious notions and practices which stem from these cults. Regarding the headcovering passage in 1 Corinthians 11:2-16, some scholars have suggested that the women in Corinth were under the influence of the mystery cults when they wanted to remove their headcoverings, against the custom enforced by Paul. There are some indications that in the mystery cults women were required to participate in some cermonies bareheaded. Doubtless this practice carried some symbolical meaning in the cults, although the explanation has not come down to us.

We may see from the regulations of the Andanian Mysteries (preserved in a Greek inscription from about 92 B.C.), that proper dress was important in their ceremonies. The clothing to be worn by the women is specified exactly.

Below I give an English translation of the first five paragraphs of the Rule of the Andanian Mysteries, excerpted from Marvin W. Meyer's translation in The Ancient Mysteries: A Sourcebook: Sacred Texts of the Mystery Religions of the Ancient Mediterranean World (New York: HarperCollins, 1987), pp. 52-53. Beside it I put the Greek text of the inscription itself, according to Walter Kolbe's transcription in Inscriptiones Graecae, V,1. Inscriptiones Laconiae et Messeniae (Berlin, 1913). ⁽¹⁾ Further down I give the full text of the inscription from Kolbe's edition, with line numbering.

The following words for articles of dress are used in the inscription:

χιτών. The chiton was the basic article of dress in ancient times, worn by both men and women. Meyer translates it as "tunic."

ἱμάτιον. The himation was an an outer garment, formed by an oblong piece of cloth worn above the chiton. Meyer translates it as "robe." Actually it was more like a large shawl than a robe.

καλασιρις. The kalasiris was a long linen tunic with a fringe at the bottom, of the type customarily worn by people in Egypt or Persia. Meyer translates it as "Egyptian tunic."

σινδονίτης. The sindonites was a garment made of σινδών sindon, fine cloth, usually linen. In lines 17 and 18 it is specified that the chiton of a "daughter" or of a female slave must either be a kalasiris or a sindonites. Meyer translates it as "linen tunic," but this is somewhat misleading, because the kalasiris was also linen.

ὑπόδυμα / ὑποδύτης. The words hupoduma and hupodutes, both meaning "undergarment," were used in reference to the chiton when a himation was worn over it. In the Andanian inscription it clearly refers to the chiton.

στεφανος. The stephanos was a wreath of twigs with leaves on them, worn on the head as a crown. It symbolized victory or preeminence, and was worn by participants in various festivals.

πιλος. The word pilos means "felt" or any article of dress made of felt, esp. a close-fitting cap resembling the modern stocking-cap. A pilos was worn by fishermen in cold weather and by soldiers as a helmet-liner. In line 13 of the inscription the "sacred women" are required to wear a white pilos, which in their case must refer to a white felt snood.

αναδεμα (also spelled αναδημα). An anadema was a broad band of cloth wrapped around waist, chest, or head for various purposes. A woman would wrap a αναδεμα around her head either for ornamental purposes or to keep her hair neatly in place. In line 22 women are prohibited from wearing one.

στλεγγις. The stleggis was a sort of tiara overlaid with metal, worn by participants at solemn festivals. In line 14 it is specified that the "first initiates" are to begin the ceremonies wearing a stleggis and afterwards exchange them for laurel wreaths.

In general, it may be observed that the proper attire for the Andanian mysteries was clothing which we might call "dress clothes." The regulations specify white linen several times. In ancient Greece, the common people ordinarily wore clothing made of wool, not linen. But the regulations set some upper limits on the expensiveness of the clothing. A particular concern was that there should be nothing risqué or eye-catching in the dress of the women — no transparent fabric, no golden ornaments, fancy decorations or hairstyles, no makeup, etc. Evidently the idea here was to require a tasteful simplicity and uniformity, and to suppress the usual female rivalry in beauty. But class distinctions in dress were to be upheld, by prohibiting the slave women from wearing tunics as fine as those worn by the wives and daughters of free citizens. The stephanos and tiara were worn by initiates because they were customary articles of dress at religious festivals.

Regarding headcoverings, it says that the "sacred women" (i.e. the previously initiated women who play some part in the ceremony) are to wear a white pilos. The word pilos here must mean a snood made of felt. But it seems that the female initiates were to wear laurel wreaths on their heads, because in line 15 it is said that all the initiates must wear wreaths of laurel. It is possible that the pantes ("all") in line 15 means only "all the men," but if this is the case, then why does it say (in line 22) that all the women in the procession are prohibited from wearing "a hair band, or braided hair"? It seems unlikely that the inscription would include such a rule against braided hair and headbands for women who are supposed to be wearing a pilos anyway. So we may assume that this rule applies to women who were not wearing a pilos or any other headcovering. Probably the female initiates in the procession are bareheaded, in preparation for putting on the stephanos. The likelihood of this is increased by the fact that an ancient depiction of the Eleusinian mysteries shows women without headcoverings in a procession, wearing either wreaths or tiaras.

Michael Marlowe
March 2005.

The Rule of the Andanian Mysteries

1. Concerning sacred men and sacred women. The scribe of the magistrates is to administer the following oath, then and there, to those who have been designated sacred men, who pour the blood and wine when the [offerings] are kindled, that no one may be remiss: “I swear, by the gods for whom the mysteries are celebrated: I shall be careful that the things pertaining to the initiation are done reverently and in fully lawful manner; I myself shall do nothing shameful or wrong at the conclusion of the mysteries, nor shall I confide in anyone else; rather, I shall obey what is written; and I shall administer the oath to the sacred women and the priest in accordance with the rule. May I, by keeping the oath, experience what is in store for the pious, but may one who breaks the oath experience the opposite.” If someone does not wish to take the oath, he is to pay a fine of one thousand drachmai, and in his place he is to appoint by lot another person from the same clan. The priest and the sacred men are to administer the same oath to the sacred women in the sacred area of Karneios on the day before the mysteries, and they are to administer an additional oath as well: “I also have lived purely and lawfully with my husband.” The sacred men are to fine one who does not wish to take the oath one thousand drachmai and not allow her to celebrate the things pertaining to the sacrifices or participate in the mysteries. Rather, the women who have taken the oath are to celebrate. But in the fifty-fifth year those who have been designated sacred men and sacred women are to take the same oath in the eleventh month before the mysteries.	[περι ι]ερων και ιεραν. ο γραμματευς των συνεδρων τους γενηθεντας ιερους ορκιξατω παραχρημα, αμ μητις αρρωσ[τει], [ιερω]ν καιομενων, αιμα και οινον σπενδοντας, τον ορκον τον υπογεγραμμενον· “ομνυω τους θεους, οις τα μυστηρια επιτ[ελε]ιται, επιμελειαν εξειν, οπως γινηται τα κατα ταν τελεταν θεοπρεπως και απο παντος του δικαιου, και μητε αυ[τ]ος μηθεν ασχημον μηδε αδικον ποιησειν επι καταλυσει των μυστηριων μηδε αλλωι επιτρεψειν, αλλα κατακολουθησειν τοις γεγραμμενοις, εξορκισειν δε και τας ιερας και τον ιερη κατα το διαγραμμα. ευορκουντι μεν μοι ειη, α τοις ευσεβεοις, εφιορκουντι δε ταναντια.” αν δε τις μη θελει ομνυειν, ζαμιουτω δραχμαις χιλιαις και αλλον αντι τουτου κλαρωσατω εκ τας αυτας φυλας. τας δε ιερας ορκιζετω ο ιερευς και οι ιεροι εν τωι ιερωι του καρνειου ται προτερον αμεραι των μυστηριων τον αυτον ορκον και ποτεξορκιζοντω· “πεποιημαι δε και ποτι τον ανδρα ταν συμβιωσιν οσιως και δικαιως.” ταν δε μ[η] θελουσαν ομνυειν ζαμιουντω οι ιεροι δραχμαις χιλιαις και μη επιτρεποντω επιτελειν τα κατα τας θυσιας μηδε μετ[ε]χειν των μυστηριων, αι δε ομοσασαι επιτελουντω. ----- οι δε γεγενημενοι ιεροι και ιεραι εν τωι πεμπτωι και πεντηκοστωι ετει ομοσαντω τον αυτον ορκον εν τωι ενδεκατωι μηνι προ των μυστηριων.
2. Regarding transferral. The sacred men are to hand over, to those appointed as successors, the chest and the books that Mnasistratos donated; they also are to hand over whatever else may be furnished for the sake of the mysteries.	παραδοσιος. ταν δε καμπτραν και τα βιβλια, α δεδωκε μνασιστρατος, παραδιδοντω οι ιεροι τοις επικατασταθεντοις, παραδιδοντω δε και τα λοιπα, οσα αν κατασκευασθει χαριν των μυστηριων.
3. Regarding wreaths. The sacred men are to wear wreaths, the sacred women a white felt cap, and the first initiates among the initiated a tiara. But when the sacred men give the order, they are to take off their tiara, and they are all to be wreathed with laurel.	στεφανων. στεφανους δε εχοντω οι μεν ιεροι και αι ιεραι πιλον λευκον, των δε τελουμενων οι πρωτομυσται στλεγγιδα. οταν δε οι ιεροι παραγγειλωντι, ταμ μεν στλεγγιδα αποθεσθωσαν, στεφανουσθωσαν δε παντες δαφναι.
4. Regarding clothing. The men who are initiated into the mysteries are to stand barefoot and wear white clothing, and the women are to wear clothes that are not transparent, with stripes on their robes not more than half a finger wide. The independent women are to wear a linen tunic and a robe worth not more than one hundred drachmai, the daughters an Egyptian or linen tunic and a robe worth not more than a mina, and the female slaves an Egyptian or linen tunic and a robe worth not more than fifty drachmai. The sacred women: the ladies are to wear an Egyptian tunic or an undergarment without decoration and a robe worth not more than two minas, and the [daughters] an Egyptian tunic or a robe worth not more than one hundred drachmai. In the procession the ladies among the sacred women are to wear an undergarment and a woman's wool robe, with stripes not more than half a finger wide, and the daughters an Egyptian tunic and a robe that is not transparent. None of the women are to wear gold, or rouge, or white makeup, or a hair band, or braided hair, or shoes made of anything but felt or leather from sacrificial victims. The sacred women are to have curved wicker seats and on them white pillows or a round cushion, without decoration or purple design. The women who must be dressed in the manner of the gods are to wear the clothing that the sacred men specify. But if anyone somehow has clothing contrary to the rule, or anything else of what is prohibited, the supervisor of the women is not to allow it, but the supervisor is to have the authority to inflict punishment, and it is to be devoted to the gods.	ειματισμου. οι τελουμενοι τα μυστηρια ανυποδετοι εστωσαν και εχοντω τον ειματισμον λευκον, αι δε γυναικες μη διαφανη μηδε τα σαμεια εν τοις ειματιοις πλατυτερα ημιδακτυλιου, και αι μεν ιδιωτιες εχοντω χιτωνα λινεον και ειματιον μη πλειονος αξια δραχμαν εκατον, αι δε παιδες καλασηριν η σινδονιταν και ειματιον μη πλειονος αξια μνας, αι δε δουλαι καλασηριν η σινδονιταν και ειματιον μη πλειονος αξια δραχμαν πεντηκοντα. ----- αι δε ιεραι, αι μεν γυναικες καλασηριν η υποδυμα μη εχον σκιας και ειματιον μη πλεονος αξια δυο μναν, αι δε [παιδε]ς καλασηριν η ειματιον μη πλειονος αξια δραχμαν εκατον. ----- εν δε ται πομπαι αι μεν ιεραι γυναικες υποδυταν και ειματιον γυναικειον ουλον, σαμεια εχον μη πλατυτερα ημιδακτυλιου, αι δε παιδες καλασηριν και ειματιον μη διαφανες· μη εχετω δε μηδεμια χρυσια μηδε φυκος μηδε ψιμιθιον μηδε αναδεμα μηδε τας τριχας ανπεπλεγμενας μηδε υποδηματα ει μη πιλινα η δερματινα ιεροθυτα. διφρους δε εχοντω αι ιεραι ευσυινους στρογγυλους και επ’ αυτων ποτικεφαλαια η σπιραν λευκα, μη εχοντα μητε σκιαν μητε πορφυραν. οσα‹ς› δε δει διασκευαζεσθαι εις θεων διαθεσιν, εχοντω τον ειματισμον, καθ’ ο αν οι ιεροι διαταξωντι. ----- αν δε τις αλλως εχει τον ειματισμον παρα το διαγραμμα, η αλλο τι των κεκωλυμενων, μη επιτρπετω ο γυναικονομος και εξουσιαν εχετω λυμαινεσθαι, και εστω ιερα των θεων.
5. Oath of the supervisor of the women. When the sacred men themselves take the oath, they also are to administer the oath to the supervisor of the women, before the same sacred men: “I truly shall be careful concerning the clothing and the rest of the things assigned to me in the rule.”	ορκος γυναικονομου. “οι δε ιεροι οταν και αυτοι ομοσωντι, ορκιζοντω τον γυναικονομον επι των αυτων ιερων, ει μαν εξειν επιμελειαν περι τε του ειματισμου και των λοιπων των επιτεταγμενων μοι εν τωι διαγραμματι.”

Full Text of the Inscription

The following is a reproduction of the complete text of the Andanian Mystery inscription according to the edition of Kolbe, with line numbering. I have omitted the accents. The bracketed words and characters represent Kolbe's restoration of damaged and illegible parts of the inscription.

[περι ι]ερων και ιεραν. ο γραμματευς των συνεδρων τους γενηθεντας ιερους ορκιξατω παραχρημα, αμ μητις αρρωσ[τει],
[ιερω]ν καιομενων, αιμα και οινον σπενδοντας, τον ορκον τον υπογεγραμμενον· “ομνυω τους θεους, οις τα μυστηρια επιτ[ε]-
[λε]ιται, επιμελειαν εξειν, οπως γινηται τα κατα ταν τελεταν θεοπρεπως και απο παντος του δικαιου, και μητε αυ-
[τ]ος μηθεν ασχημον μηδε αδικον ποιησειν επι καταλυσει των μυστηριων μηδε αλλωι επιτρεψειν, αλλα κατακολου-
θησειν τοις γεγραμμενοις, εξορκισειν δε και τας ιερας και τον ιερη κατα το διαγραμμα. ευορκουντι μεν μοι ειη, α τοις ευ-
σεβεοις, εφιορκουντι δε ταναντια.” αν δε τις μη θελει ομνυειν, ζαμιουτω δραχμαις χιλιαις και αλλον αντι τουτου κλαρωσα-
τω εκ τας αυτας φυλας. τας δε ιερας ορκιζετω ο ιερευς και οι ιεροι εν τωι ιερωι του καρνειου ται προτερον αμεραι των μυστη-
ριων τον αυτον ορκον και ποτεξορκιζοντω· “πεποιημαι δε και ποτι τον ανδρα ταν συμβιωσιν οσιως και δικαιως.” ταν δε μ[η]
θελουσαν ομνυειν ζαμιουντω οι ιεροι δραχμαις χιλιαις και μη επιτρεποντω επιτελειν τα κατα τας θυσιας μηδε μετ[ε]-
χειν των μυστηριων, αι δε ομοσασαι επιτελουντω. ----- οι δε γεγενημενοι ιεροι και ιεραι εν τωι πεμπτωι και πεντηκοστωι
ετει ομοσαντω τον αυτον ορκον εν τωι ενδεκατωι μηνι προ των μυστηριων. παραδοσιος. ταν δε καμπτραν και τα
βιβλια, α δεδωκε μνασιστρατος, παραδιδοντω οι ιεροι τοις επικατασταθεντοις, παραδιδοντω δε και τα λοιπα, οσα
αν κατασκευασθει χαριν των μυστηριων. στεφανων. στεφανους δε εχοντω οι μεν ιεροι και αι ιεραι πιλον λευκον,
των δε τελουμενων οι πρωτομυσται στλεγγιδα. οταν δε οι ιεροι παραγγειλωντι, ταμ μεν στλεγγιδα αποθεσθωσαν,
στεφανουσθωσαν δε παντες δαφναι. ειματισμου. οι τελουμενοι τα μυστηρια ανυποδετοι εστωσαν και εχοντω τον
ειματισμον λευκον, αι δε γυναικες μη διαφανη μηδε τα σαμεια εν τοις ειματιοις πλατυτερα ημιδακτυλιου, και αι
μεν ιδιωτιες εχοντω χιτωνα λινεον και ειματιον μη πλειονος αξια δραχμαν εκατον, αι δε παιδες καλασηριν η σιν-
δονιταν και ειματιον μη πλειονος αξια μνας, αι δε δουλαι καλασηριν η σινδονιταν και ειματιον μη πλειονος αξια δρα-
χμαν πεντηκοντα. ----- αι δε ιεραι, αι μεν γυναικες καλασηριν η υποδυμα μη εχον σκιας και ειματιον μη πλεονος αξια δυο
μναν, αι δε [παιδε]ς καλασηριν η ειματιον μη πλειονος αξια δραχμαν εκατον. ----- εν δε ται πομπαι αι μεν ιεραι γυναικες υποδυ-
ταν και ειματιον γυναικειον ουλον, σαμεια εχον μη πλατυτερα ημιδακτυλιου, αι δε παιδες καλασηριν και ειματιον μη δια-
φανες· μη εχετω δε μηδεμια χρυσια μηδε φυκος μηδε ψιμιθιον μηδε αναδεμα μηδε τας τριχας ανπεπλεγμενας μηδε υπο-
δηματα ει μη πιλινα η δερματινα ιεροθυτα. διφρους δε εχοντω αι ιεραι ευσυινους στρογγυλους και επ’ αυτων ποτικεφαλαια
η σπιραν λευκα, μη εχοντα μητε σκιαν μητε πορφυραν. οσα‹ς› δε δει διασκευαζεσθαι εις θεων διαθεσιν, εχοντω τον ειματισμον,
καθ’ ο αν οι ιεροι διαταξωντι. ----- αν δε τις αλλως εχει τον ειματισμον παρα το διαγραμμα, η αλλο τι των κεκωλυμενων, μη επιτρπε-
τω ο γυναικονομος και εξουσιαν εχετω λυμαινεσθαι, και εστω ιερα των θεων. ορκος γυναικονομου. “οι δε ιεροι οταν και αυτοι ομο-
σωντι, ορκιζοντω τον γυναικονομον επι των αυτων ιερων, ει μαν εξειν επιμελειαν περι τε του ειματισμου και των λοιπων των
επιτεταγμενων μοι εν τωι διαγραμματι.” πομπας. εν δε ται πομπαι αγειστω μνασιστρατος, επειτεν ο ιερευς των θεων, οις
τα μυστηρια γινεται, μετα τας ιερεας, επειτα αγωνοθετας, ιεροθυται, οι αυληται· μετα δε ταυτα αι παρθενοι αι ιεραι, καθως αν λα-
χωντι, αγουσαι τα αρματα επικειμενα {ς} κιστας εχουσας ιερα μυστικα· ειτεν α θοιναρμοστρια α εις δαματρος και αι υποθοιναρ-
μοστριαι αι εμβεβακυιαι, ειτεν α ιερεα τας δαματρος τας εφ’ ιπποδρομωι, ειτεν α τας εν αιγιλα· επειτεν αι ιεραι κατα μιαν, κα-
θως κα λαχωντι, επειτεν οι ιεροι, καθως κα οι δεκα διαταξωντι. ο δε γυναικονομος κλαρουτω τας τε ιερας και παρθενους και επιμελειαν
εχετω, οπως πομπευωντι, καθως κα λαχωντι. αγεσθω δε εν ται πομπαι και τα θυματα, και θυσαντω ται μεν δαματρι συν επιτοκα, ερμα-
νι κριον, μεγαλοις θεοις δαμαλιν συν, απολλωνι καρνειωι καπρον, αγναι οιν. σκαναν. σκαναν δε μη επιτρεποντω οι ιεροι μηθενα εχειν εν
τετραγωνωι μειζω ποδων τριακοντα, μηδε περιτιθεμεν ταις σκαναις μητε δερρεις μητε αυλειας, μηδε, εν ωι αν τοπωι περιστεμ-
ματωσωντι οι ιεροι, μηθενα των μη οντων ιερων εχειν σκαναν. μηδε παρερπετω μηθεις αμυητος εις τον τοπον, ον κα περιστεμμα-
τωσωντι. χωραξαντω δε και υδρανας. αναγραψαντω δε και, αφ’ ων δει καθαριζειν και α μη δει εχοντας εισπορευεσθαι. α [μ]η δει εχειν
εν ταις σκαναις. μηθεις κλινας εχετω εν ται σκαναι μηδε αργυρωματα πλειονος αξια δραχμαν τριακοσιαν· ει δε μη, μη επιτρεπον-
τω οι ιεροι, και τα πλειοναζοντα ιερα εστω των θεων. ακοσμουντων. οταν δε αι θυσιαι και τα μυστηρια συντελειται, ευφαμειν παν-
τας και ακουειν των παραγγελλομενων· τον δε απειθουντα η απρεπως αναστρεφομενον εις το θειον μαστιγουντω οι ιεροι
και αποκωλυοντω των μυστηριων. ραβδοφορων. ραβδοφοροι δε εστωσαν εκ των ιερων εικοσι και πειθαρχουντω τοις επιτελουν-
τοις τα μυστηρια και επιμελειαν εχοντω, οπως ευσχημονως και ευτακτως υπο των παραγεγενημενων παντα γινηται, καθως αν
παραγγελλωντι οι επι τουτων τεταγμενοι· τους δε απειθουντας η απρεπως αναστρεφομενους μαστιγουντω. αν δε τις των ρα-
βδοφορων μη ποιει, καθως γεγραπται, η αλλο τι αδικοι η ποιοι επι καταλυσει των μυστηριων, κριθεις επι των ιερων, αν κατακριθει, μη
μετεχετω των μυστηριων. περι των διαφορων. τα δε πιπτοντα διαφορα εκ των μυστηριων εγλεγοντω οι κατασταθεντες υπο
του δαμου πεντε· εισφεροντω δε οι αρχοντες ανανκαι παντες, μη δις τους αυτους, τιμαμα εχοντα εκαστον μη ελασσον ταλαν-
του, και των κατασταθεντων παραγραψατω α γερουσια το τιμαμα, ωσαυτως δε και το των εισενεγκαντων. τοις δε εγλογευοντοις
τα διαφορα λειτουργειτω ο αργυροσκοπος. οταν δε επιτελεσθει τα μυστηρια, απολογισασθωσαν εμ παντοις εν ται πρωται συν-
νομωι συναγωγαι των συνεδρων, και γραφαν αποδοντω τωι επιμεληται παραχρημα γραφοντες επ’ ονοματος τα πεπτωκοτα δι[α]-
φορα απο του καθαρμου, και απο των πρωτομυσταν το υποστατικον, και αν τι αλλο πεσει, και την γεγενημεναν εξοδον, και τι αν ει
λοιπον, και αριθμησαντω παραχρημα τωι ταμιαι και εστωσαν υπομαστροι, αν τι ευρισκωνται αδικουντες, διπλασιου και επιτιμιου
[δραχ]μαν χ[ι]λιαν, και οι δικαστ[αι] μη αφαιρουντω μηθεν· οι δ’ εν τωι πεμπτωι και πεντηκοστωι ετει κατεσταμενοι εξοδιασαντω και μνα-
[σισ]τρατωι το διδομενο[ν αυτωι] διαφορον εις τον στεφανον υπο της [πο]λεος, δραχμας εξακισχιλιας, αποδοντω δε τωι ταμιαι και οσα κα ει
[πρ]οεξωδιασμενα διαφορα [υπ]ο του ταμιου ε[ν τωι πεμπτωι και πεντηκοστωι] ετε[ι εις] τα κ[α]τασκευαζομ[εν]α εν [τω]ι καρνει-
ασιωι η δαπανουμενα χαριν των μυστηριων. το δε [λοιπον εκ των διαφορων τουτου του ετους] εξοδιαζοντ[ω οι πεντε εις τα] επισκε[υα]-
ζομενα εν τωι καρνειασιωι, και αν τινος ετι χρεια ει [παρα ταυτας τας] ποθοδους, φεροντω γραφοντες ρη[τως ε]ις ο αν χρεια ει, και οι αρχον-
τες και οι συνεδροι δογματοποιεισθωσαν, οτι δει τον ταμιαν [διδομ]εν τα διαφορα. απο δε των πιπτοντων εκ των μυστηριων αποκαθι-
στασθω τωι ταμιαι τα διαφορα, και αποδοντω γραφαν τωι επιμεληται, περι ων κα διοικησωντι, και εστωσαν υπομαστροι, αν τι αδικησωντι, κα-
θως επανω γεγραπται. ο δε ταμιας, οσον κα παραλαβει διαφορον λοιπον εκ τουτων, γραφετω εν υπεχθεματι εις ταν επισκευαν των εν τωι
καρνειασιωι, και μη αναχρησασθω εις αλλο μηθεν, μεχρι αν επιτελεσθει, οσων χρεια εστι ποτι ταν των μυστηριων συντελειαν· μηδε γρα-
ψατω μηθεις δογμα, οτι δει ταυτα τα διαφορα εις αλλο τι καταχρησασθαι· ει δε μη, το τε γραφεν ατελες εστω, και ο γραψας αποτεισατω δρα-
χμας δισχιλιας· ομοιως δε και ο ταμιας, ο τι κα εξοδιασει, διπλουν και δραχμας δισχιλιας· και οι δικασται μη αφαιρουντω μηθεν, και τα πιπτοντα
εκ ταυταν ταν κρισιων διαφορα υπαρχετω εις ταν επισκευαν των εν τωι καρνειασιωι. οταν δε επι{σ}τελεσθει {επιτελεσθει}, οσων χρεια εστι ποτι το συν-
τελειν τα μυστηρια, υπαρχετω τα πιπτοντα διαφορα των μυστηριων εις τας τας πολεος εσοδους. θυματων παροχας. οι ιεροι μετα το κα-
τασταθημεν προκαρυξαντες εγδοντω ταν παροχαν των θυματων, ων δει θυεσθαι και παριστασθαι εν τοις μυστηριοις, και τα εις τους
καθαρμους, εγδιδοντες, αν τε δοκει συνφερον ειμεν επι το αυτο παντα τα θυματα, αν τε κατα μερος, τωι το ελαχιστον υφισταμενωι
λαμψεσθαι διαφορον. εστι δε α δει παρεχειν προ του αρχεσθαι των μυστηριων, αρνας δυο λευκους, επι του καθαρμου κριον ευχρουν, και, οταν
εν τωι θεατρωι καθαιρει, χοιρισκους τρεις, υπερ τους πρωτομυστας αρνας εκατον, εν δε ται πομπαι δαματρι συν επιτοκα, τοις δε μεγαλοις
θεοις δαμαλιν διετη συν, ερμανι κριον, απολλωνι καρνειωι καπρον, αγναι οιν. ο δε εγδεξαμενος κατεγγυευσας ποτι τους ιερους λα-
βετω τα διαφορα και παριστατω τα θυματα ευιερα καθαρα ολοκλαρα, και επιδειξατω τοις ιεροις προ αμεραν δεκα των μυστηριων· τοις
δε δοκιμασθεντοις σαμειον επιβαλοντω οι ιεροι, και τα σαμειωθεντα παριστατω ο εγδεξαμενος· αν δε μη παρισται επι ταν δοκιμασι-
αν, πρασσοντω οι ιεροι τους εγγυους αυτο και το ημισυ, τα δε θυματα αυτοι παρεχοντω και απο των πραχθεντων διαφορων κομισασθωσαν
ταν γενομεναν δαπαναν εις τα θυματα. τεχνιταν εις τας χοριτειας. οι ιεροι προγραφοντω κατ’ ενιαυτον τους λειτουργησοντας εν
τε ταις θυσιαις και μυστηριοις αυλητας και κιθαριστας, οσους κα ευρισκωντι ευθετους υπαρχοντας, και οι προγραφεντες λειτουργουντω
τοις θεοις. αδικηματων. αν δε τις εν ταις αμεραις, εν αις αι τε θυσιαι και τα μυστηρια γινονται, αλωι ειτε κεκλεβως ειτε αλλο τι αδικη-
μα πεποιηκως, αγεσθω επι τους ιερους· και ο μεν ελευθερος, αν κατακριθει, αποτινετω διπλουν, ο δε δουλος μαστιγουσθω και αποτεισατω δι-
πλουν το κλεμμα, των δε αλλων αδικηματων επιτιμιον δραχμας εικοσι· αν δε μη εκτινει παραχρημα, παραδοτω ο κυριος τον οικεταν τωι α-
δικηθεντι εις απεργασιαν· ει δε μη, υποδικος εστω ποτι διπλουν. περι των κοπτοντων εν τωι ιερωι. μηδεις κοπτετω εκ του ιερου τοπου·
αν δε τις αλωι, ο μεν δουλος μαστιγουσθω υπο των ιερων, ο δε ελευθερος αποτεισατω, οσον κα οι ιεροι επικρινωντι· ο δε επιτυχων αγετω
αυτους επι τους ιερους και λαμβανετω το ημισυ. φυγιμον ειμεν τοις δουλοις. τοις δουλοις φυγιμον εστω το ιερον, καθως αν οι ιεροι
αποδειξωντι τον τοπον, και μηθεις υποδεχεσθω τους δραπετας μηδε σιτοδοτειτω μηδε εργα παρεχετω· ο δε ποιων παρα τα γεγραμ-
μενα υποδικος εστω τωι κυριωι τας του σωματος αξιας διπλασιας και επιτιμιου δραχμαν πεντακοσιαν, ο δε ιερευς επικρινε-
τω περι των δραπετικων, οσοι κα ηνται εκ τας αμετερας πολεος, και οσους κα κατακρινει, παραδοτω τοις κυριοις· αν δε μη παραδιδωι εξεσ-
τω τωι κυριωι αποτρεχειν εχοντι. περι τας κρανας. τας δε κρανας τας ωνο{ι}μασμενας {ωνομασμενας} δια των αρχαιων εγγραφων αγνας και του γε[γε]-
νημενου ποτι ται κραναι αγαλματος ταν επιμελειαν εχετω μνασιστρατος, εως αν ζει, και μετεχετω μετα των ιερων ταν τε θυσι-
αν και των μυστηριων, και οσα κα οι θυοντες ποτι ται κραναι τραπεζωντι, και των θυματων τα δερματα λαμβανετω μνασιστρατος,
των τε διαφορων, οσα κα οι θυοντες ποτι ται κραναι προτιθηντι η εις τον θησαυρον, οταν κατασκευασθει, εμβαλωντι, λαμβανετω μνα-
σιστρατος το τριτον μερος· τα δε δυο μερη, και αν τι αναθεμα υπο των θυσιαζοντων ανατιθηται, ιερα εστω των θεων. ο δε ιερευς και οι ιε-
ροι επιμελειαν εχοντω, οπως απο των διαφορων αναθεματα κατασκευαζηται τοις θεοις, α αν τοις συνεδροις δοξει. θησαυρων κατασκευ-
[α]ς. οι ιεροι οι κατεσταμενοι εν τωι πεμπτωι και πεντηκοστωι ετει επιμελειαν εχοντω μετα του αρχιτεκτονος, οπως κατασκευασ-
[θ]ηντι θησαυροι λιθινοι δυο κλαικτοι, και χωραξαντω τον μεν ενα εις τον ναον των μεγαλων θεων, τον δ’ αλλον ποτι ται κραναι, εν ωι αν τοπ-
ωι δοκει αυτοις ασφαλως εξειν· και επιθεντω κλαικας, και του μεν παρα ται κραναι εχετω ταν ατεραν κλαικα μνασιστρατος, ταν δε αλ-
λαν οι ιεροι, του δε εν τωι ναωι εχοντω ταν κλαικα οι ιεροι, και ανοιγοντω κατ’ ενιαυτον τοις μυστηριοις και το εξαριθμηθεν διαφορον ε[ξ]
εκατερου του θησαυρου χωρις γραψαντες ανενεγκαντω· αποδοντω δε και μνασιστρατωι το γινομενον αυ[τωι] διαφορον, καθως εν τ[ωι]
διαγραμματι γεγραπται. ιερου δειπνου. οι ιεροι απο των θυματων των αγομενων εν ται πομπαι αφελοντες αφ’ εκαστου τα νομι[μα]
τοις θεοις [τα λοι]πα κρεα καταχρησασθωσαν εις το ιερον δειπνον μετα ταν ιεραν και παρθενων, και παραλαβοντω τον τε ιερη
[και τα]ν ιερεαν κ[αι τα]ν ιερεαν του καρνειου και μνασιστρατον και ταν γυναικα τε και τας γενεας αυτου και των τεχνιταν τους λει-
[το]υ[ργη]σαντας [εν τα]ις χορειαις και ταν υπηρεσιαν τους λειτουργουντας αυτοις· και εις τα λοιπα δαπαναματα μη πλειον αναλωμα
[π]οιουντες δραχμαν ---------- {vacare videtur} αγορας. οι ιεροι τοπον αποδειξαντω, εν πραθησεται παντα· ο δε αγορανομος ο επι πολεος [[επι]]
επιμελειαν εχετω, οπως οι πωλουντες αδολα και καθαρα πωλουντι και χρωνται σταθμοις και μετροις συμφωνοις ποτι τα δαμοσια, και
μη τασσετω μη[τ]ε ποσου δει πωλειν, μηδε καιρον τασσετω μηδε πρασσετω μηθεις τους πωλουντας του τοπου μηθεν· τους δε μη πω-
λουντας καθως γεγραπται, τους μεν δουλους μαστιγουτω, τους δε ελευθερους ζαμιουτω εικοσι δραχμαις· και το κριμα εστω επι των ιε-
[ρων]. vac. υδατος. εχετω δε επιμελειαν ο αγορανομος και περι του υδατος, οπως κατα τον τας παναγυριος χρονον μηθεις κακοποιει μητε
[το β]ηλημα μητε τους οχετους μητε αν τι αλλο κατασκευασθει εν τωι ιερωι χαριν του υδατος, και οπως, καθως αν μερισθει, ρει το υδωρ και μη-
[θ]ε[ις α]ποκωλυει τους χρωμενους· αν δε τινα λαμβανει ποιουντα τι των κεκωλυμενων, τον μεν δουλον μαστιγουτω, τον δε ελευθερον
[ζαμιουτω] εικοσι δραχμαις· και το κριμα εστω επι των ιερων. αλειμματος και λουτρου. ο αγορανομος επιμελειαν εχετω, οπως οι θελοντες
[βαλανευε]ιν εν τωι ιερωι μη πλειον πρασσωντι τους λουομενους δυο χαλκων και παρεχωντι πυρ και μακραν ευκρατον και τοις κατακλυ-
[ζομενοις υ]δωρ ευκρατον, και οπως ο εγδεξαμενος των ξυλων ταν παροχαν εις το αλειπτηριον παρεχει ξυλα ξηρα και ικανα τοις αλει-
[φομενοις] κατ’ αμεραν απο τεταρτας ωρας εως εβδομας. δουλος δε μηθεις αλειφεσθω. οι δε ιεροι εγδιδο{ι}ντω {εγδιδοντω} ταν παροχαν των ξυλ[ω]ν
[των εις τ]ο αλειπτηριον· αν δε τις των εγδεξαμενων η των βαλανεων μη ποιει καθως γεγραπται, τον μεν δουλον μαστιγουτω ο αγορανο-
[μος, τ]ον δε ελευθ‹ε›ρον ζαμιουτω καθ’ εκαστον αδικημα εικοσι δραχμαις· και το κριμα εστω επι των ιερων. συνεσιος αναφορας. οι ιε-
[ροι ο]σα κα διοικησωντι εν ται παναγυρει η κατακρινωντι τινας, συνεσιν ανενεγκαντω εις το πρυτανειον· αναγραψαντω δε και
[εις τ]ον οικον τον εν τωι ιερωι, ους αν κατακρινωντι και επι ποιωι αδικηματι. αντιγραφον εχειν του διαγραμματος. οι κατεσταμε-
[νοι ω]στε γραψαι το διαγραμμα, καθως αν δοκιμασθει, δοντω τοις νομοδεικταις αντιγραφον. οι δε λαβοντες επιδεικνυοντω τωι
[χρε]ιαν εχοντι. και εν τοις μυστηριοις συνλειτουργουντω τοις ιεροις και ο καρυξ και αυλητας και μαντις και αρχιτεκτων.
[τας κατα]στασιος των δεκα. οι δαμιοργοι του εκτου μηνος ται δωδεκαται, προ του τον κ‹λα›ρον των ιερων
[κ]αι ταν ιεραν γι-
νεσθαι, αποδοντ[ω]
τωι δαμωι χειροτο-
νιαν, οπως καταστα-
σει εκ παντων των
πολιταν δεκα, μη
νεωτερους ετων
τεσσαρακοντα μη-
[δ]ε δις τους αυτους τ-
[ο]ν γ’ ιον ενιαυτον. π[ο]-
[τ]εισφεροντω δε οι τε
αρχοντες και των
αλλων ο θελων, εισ-
φεροντες, εξ ων γε-
γραπται τους ιερους
κλαρουσθαι· τους δε
κατασταθεντας ο[ρ]-
κιξατω ο γραμματευς
των συνεδρων τον
ορκον, ον οι ιεροι ομν[υ]-
οντι. εχοντω δε οι κα-
τασταθεντες επι-
μελειαν περι παν-
των, ων δει εν τοις μυσ-
τηριοις συντελεισ-
θαι, και φροντιζοντω,
οσων χρεια εστι εις
το επιτελεισθαι τα
μυστηρια. προγρα-
φοντω δε εκ των ιε-
ρων και ραβδοφορους
τους ευθετωτατους,
ομοιως δε και μυστα-
γωγους. τους δε συν-
λειτουργησοντας
μετα μνασιστρα-
[τ]ου προγραφοντω, αν
[τ]ινας ευρισκωντι ευ-
θετους υπαρχοντας
και των μη οντων ιε-
ρων· και οι προγραφεν-
τες πειθαρχουντω
και επιτελουντω, ο αν
προγραφηντι· τον δε
μη ποιουντα κατακρι-
ναντω εικοσι δρα-
[χ]μαις και εγγραψαν-
τω εις τους πολεμαρ-
χους. οι δε ραβδοφοροι
μαστιγουντω, ους κα
οι δεκα κελευωντι·
οι δε κατασταθεν-
τες δεκα κρινοντω
[τ]α κ[ριμα]τα [παντα].
α[ν δε χρεια ει πε]-
ρι τινος διαβουλιον [γι]-
νεσθαι, συναγοντω
οι δεκα παντες τους ι-
ερους, και καθως τοις
πλειονοις δοξαι, επιτε-
λεισθω. φορουντω δε οι
δεκα εν τοις μυστηρι-
οις στροφιον πορφυριον.
αγραφων. ει δε τινα
αγραφα εστι εν τω δι-
αγραμματι ποτι ταν
των μυστηριων και
ταν θυσιαν συντελει-
αν, βουλευεσθωσαν οι
συνεδροι, μη μετακι-
νουντες επι καταλ[υ]-
σει των μυστηριων μ[η]-
θεν των κατα το δια-
γραμμα· ει δε μη, το
γραφεν ατελες εστω·
το δε διαγραμμα κυρι-
ον εστω εις παντα τον
χρονον.

1. Meyer’s translation is based upon the Greek text published in Wilhelm Dittenberger, ed., Sylloge Inscriptionum Graecarum, 3d ed. (Leipzig: Hirzel, 1915-24; reprint, Hildesheim: Georg Olms, 1960), 2.401-11 (number 736). For further information on the inscription Meyer refers to “three valuable studies of the Andanian Rule” — Otto Kern, Die Religion der Griechen (Berlin: Weidmann, 1963), 3.188-90; Charles T. Newton, Essays on Art and Archeology (London: Macmillan, 1880), 177-84; Ernst Sauppe, Die Mysterieninschrift aus Andania (Göttingen: Königliche Gesellschaft der Wissenschaften, 1860). I have obtained the Greek text from Kolbe's edition via the electronic transcription of his work online at the Greek Epigraphy Project of the Packard Humanities Institute.

Valid XHTML